İstihabarat (Haber Alma) Ülkemizdeki Geçmişi Ve kelime anlamı

İSTİHBARAT NEDİR?

İstihbarat; “kişi, kurum-kuruluş, devletler ve diğer organizasyonlar hakkında açık veya kapalı kaynaklardan haber, doküman veya bilgi toplayıp, analiz ve değerlendirmeler işlemlerine tabi tutarak sonuca ulaşılması” anlamına gelmektedir.

İngilizce ve Fransızca’ da “intelligence” kelimesi ile ifade edilen ve manası “ akıl, zekâ” olan istihbarat kelimesinin Türkçe’ de sözlük anlamı “haber alma” olarak bilinmektedir.

Ancak bugün teknik olarak kullanılan anlamı ; “haberlerin işlenmesi sonucu üretilen bir ürün veya bilgi” olarak özetlenebilir. Bir başka ifade ile istihbarat; “ planlama, araştırma, deliller toplama, çeşitli akli ve tecrübî, ilmi metotlar ile onları değerlendirip bir sonuç elde edip kullanma faaliyetlerini içine alır.”

Büyük Önder ATATÜRK Cumhuriyetin ilanı yıllarında verdiği direktiflerinde “ muasır devletlerde olduğu gibi bizde de modern bir istihbarat teşekkülü kurmak mecburiyetindeyiz” diyerek istihbarat teşkilatlarının kaynağını oluşturulan ve mevcudiyetlerinin ne kadar zaruri olduğunu gösteren sözleriyle mevcut ve muhtemel tehditlere yönelik yol gösterici olmuştur.

İstihbarat faaliyeti geçmişten günümüze kadar devletlerin geleceğinde rol oynayan önemli ve öncelikli faktörlerden biri olarak bilinmektedir. Geleceğe yönelik yorumlar yapabilmek, muhtemel sorunlar hakkında önceden bilgi sahibi olabilmek, ancak sağlıklı istihbarat üretimi ile mümkün olabilir.

Haberin, bilginin ve belgenin toplanması istihbaratın üretilebilmesi için yeterli değildir. Elde edilen kaynağın sitemli bir şekilde işlenmesi gereklidir. Kaynak doğru bir şekilde değerlendirilmediğinde yanıltıcı sonuçlara yol açabilir.

Önceden meydana gelmiş veya meydana gelebilecek bir olay hakkında toplanan ham bilgi tasnif, kıymetlendirme, yorum ve yayım aşamalarından geçirilerek değerlendirilir, diğer bir ifadeyle ham bilgi işlenerek bir ürün elde edilir.

Yapılan işlemlerin sıralı olarak eksikliklere meydan vermeden yapılması gerekli olup ilk basamakta “tasnif” yer alır. Tasnif basamağında benzer bilgiler bir araya getirilir.

Daha sonra “kıymetlendirme” yapılır. Yani haberin istihbarat değerinin, haberin alındığı kaynağın güvenilirliğinin ve haberin doğruluk derecesinin saptanması gereklidir.

3. basamakta bir “yorum” yapılır. Yorum mevcut bilgilere dayanılarak olayların, gelişmelerin vb durumların anlamını ve önemini ortaya koyma işlemidir.

Son olarak ise üretilen istihbarat ihtiyacı olan kurumlara gerekli zamanda ulaştırılır.

Devletler için bağımsızlıklarını, güvenliklerini, ülkelerin bütünlüğünü, anayasal düzenini ve milli güçlerini meydana getiren unsurlarına karşı içten ve dıştan gelecek mevcut ve muhtemel tehditler hakkında bilgi toplamak ve istihbarat oluşturmak vazgeçilmez bir ihtiyaçtır. Bu amaç doğrultusunda faaliyet gösteren mevcut kurumlara yardımcı olmak, onlara destek olmak her bireyin üzerine düşen milli bir görev olarak bilinmelidir.